Εισαγωγή

Το μεταναστευτικό ζήτημα που τόσο απασχολεί την τελευταία δεκαετία την Ελλάδα άρχισε το 1970 με την είσοδο μεταναστών από το Ιράκ και το Ιράν. Ακολούθησαν μετανάστες από την Ινδία, την Τουρκία (Κουρδιστάν), την Παλαιστίνη και τις Φιλιππίνες.

Μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού το 1989, εισρέουν στη χώρα μετανάστες από την Πολωνία, τη Ρουμανία και τη Γιουγκοσλαβία. Ακολούθησε «η μεγάλη έκρηξη», λόγω του ανοίγματος των συνόρων προς την Αλβανία το φθινόπωρο του 1990, από την οποία χιλιάδες Αλβανοί και Βορειοηπειρώτες συνέρευσαν στην Ελλάδα (Το Βήμα, 14/4/1996). Τον Ιανουάριο του 1995 πάνω από 400.000 μετανάστες ζούσαν και εργάζονταν στην Ελλάδα, από τους οποίους 200.000 ήταν Αλβανοί, 80.000 Πολωνοί, 50.000 Αιγύπτιοι, 30.000 Φιλιππινέζες και άλλοι.

Το 1994, σύμφωνα με το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης, 76.200 αλλοδαποί είχαν άδεια παραμονής στην Ελλάδα. Από αυτούς μόνο οι 27.236 είχαν άδεια εργασίας. Σήμερα υπολογίζεται ότι το ποσοστό των αλλοδαπών που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα αντιπροσωπεύει το 4 4,5% του συνολικού πληθυσμού. Από επίσημους υπολογισμούς (Υπουργείο Εσωτερικών) πάνω από 800.000 μετανάστες ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα, ενώ περίπου 300.000 υποστηρίζεται ότι εργάζονται παράνομα στη χώρα (Λινάρδος Ρυλμόν, 1993, Σούλης, 1993, Πετρινιώτη, 1993). Πιο πρόσφατες πληροφορίες ανεβάζουν τον αριθμό σε 500.000 (Επενδυτής, 2.9.2001).

Με βάση αυτές τις επίσημες και ανεπίσημες πληροφορίες, το ποσοστό των μεταναστών που ζουν στην Ελλάδα φθάνει στο 1,8 εκατομμύρια άτομα. Σύμφωνα με έρευνα του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Μελετών, οι εργαζόμενοι οικονομικοί μετανάστες αποτελούν το 10-11% του εργατικού δυναμικού της χώρας (Ελευθεροτυπία, 4/5/2003). Όσον αφορά στο προφίλ των μεταναστών, πρόσφατη έρευνα της ΜΗΒ σε 491 μετανάστες («Καθημερινή», 31/8/2003), τοποθετεί τους Αλβανούς στο 52% του συνολικού αριθμού των μεταναστών που ζουν στη χώρα μας, τους Ανατολικοευρωπαίους και λοιπούς Βαλκάνιους στο 22%, τους Ασιάτες στο 14% και τους Άραβες και Αφρικανούς περίπου στο 12%. Για την κατηγοριοποίηση των μεταναστών στη χώρα μας χρησιμοποιούνται από τις διάφορες υπηρεσίες όροι, όπως «κανονικοί μετανάστες», «νόμιμοι μετανάστες», «λαθρομετανάστες», «επαναπατρισθέντες», «πρόσφυγες», «αλλοδαποί» κ.λπ. (Δαμανάκης, 1997, σ. 26). Όλες αυτές οι κατηγορίες μεταναστών βρίσκονται σε μία μόνιμη κατάσταση «κοινωνικού αποκλεισμού».