Α. Το φαινόμενο μετακίνησης των ανθρώπων από κράτος σε κρότος στον 20ο αιώνα παίρνει μεγάλες διαστάσεις. Μεγάλος αριθμός ανθρώπων εγκαταλείπουν τη χώρα της οποίας είναι υπήκοοι για να εγκατασταθούν σε μία ξένη χώρα. Σήμερα, στα τέλη του 20ου αιώνα το φαινόμενο συνεχίζεται με γρήγορους ρυθμούς και με νέες μορφές. Χαρακτηριστική είναι η μαζική μετακίνηση πληθυσμού από τις ανατολικές χώρες στις χώρες της Ε.Ο.Κ.
Η διευκρίνιση των όρων μετανάστευση, παλιννόστηση, πρόσφυγες κ.λπ. πιστεύω ότι μπορεί να διευκολύνει τη συζήτηση και να συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση των κοινωνικών προβλημάτων της ιδιαίτερης πληθυσμιακής κατηγορίας των προσφύγων και παλιννοστούντων.
Με βάση τα αίτια που δημιουργούν τη μετακίνηση, αυτή διακρίνεται σε 2 κατηγορίες:
α. “εθελοντική” μετακίνηση (μετανάστευση) αιτίες μετανάστευσης είναι κατά κύριο λόγο οικονομικές.
Το ρεύμα της μετανάστευσης εμφανίζεται από τις φτωχές και υπό ανάπτυξη χώρες προς τις αναπτυγμένες βιομηχανικά χώρες.
Η δεκαετία του ’60 ήταν η εποχή που ανάγκασε πολλούς ανθρώπους από τις μεσογειακές χώρες να πάρουν το δρόμο της μετανάστευσης προς τις πλούσιες και Βιομηχανικά αναπτυγμένες χώρες (ΟΔΓ, Αυστραλία).
Η όξυνση της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα τη δεκαετία 60-70 ανάγκασε τους Έλληνες εργάτες να μεταναστεύσουν σε μία ξένη χώρα - κατά κύριο λόγο στην ΟΔΓ - για να εργαστούν. Υπολογίζονται γύρω στο 1 εκατ. οι Έλληνες που μετανάστευσαν στην ΟΔΓ (1960-1978).
β. Αναγκαστική μετακίνηση (πρόσφυγες): Οι Βασικές αιτίες μετακίνησης είναι κοινωνικοπολιτικές.
Σύμφωνα με τον ορισμό του Ο.Η.Ε. στη διακήρυξη του 1951/67 πρόσφυγας είναι “αυτός που είναι εγκατεστημένος εκτός της χώρας της οποίας είναι υπήκοος. Επειδή έχει δικαιολογημένο φόβο για καταδίωξη εξαιτίας της φυλής, της εθνικότητας, της κοινωνικής ομάδας που ανήκει εξαιτίας των πολιτικών ή θρησκευτικών του πεποιθήσεων και που δεν μπορεί ή δεν θέλει εξαιτίας του φόβου του, να επικαλεστεί την προστασία της χώρας του”.